7 plemion, które zamieszkiwały Amerykę zanim Kolumb wszedł tam z butami

Dla większości Indian zetknięcie z europejską cywilizacją skończyło się tragicznie. Całe imperia zostały rozkradzione, zniszczone, a na ich zgliszczach założono współczesne państwa. Przyjrzyjmy się plemionom, które były prawdziwymi właścicielami Ameryki.

#1. Olmekowie

Pierwszą cywilizacją, która powstała na terenie współczesnego Meksyku, jest ta stosunkowo mało znana – cywilizacja Olmeków. Były to pierwsze plemiona, które zdecydowały się porzucić koczowniczy tryb życia na rzecz osiadłego. Indianie ci wybrali tereny w bezpośrednim sąsiedztwie Zatoki Meksykańskiej, a także w okolicach jezior i rzek, gdzie panowały najbardziej sprzyjające warunki.

Już za czasów Olmeków – a więc od ok. 2000 r. p.n.e. – powstały pierwsze schodkowe piramidy wznoszone w hołdzie bóstwom. Olmekowie zdołali również opanować podstawy matematyki, posługiwali się też czymś na kształt bardzo prostego kalendarza. Zajmowali się zbieractwem, rolnictwem, myślistwem, a nawet… handlem kauczukiem, od czego wzięła się ich współczesna, dość umowna nazwa. Czasy cywilizacji Olmeków dobiegły końca ok. 900 r. p.n.e, natomiast La Venta, główny ośrodek ich "państwa", z nieznanych obecnie przyczyn przestał istnieć jakieś pięćset lat później.

#2. Aztekowie

Podobno przez kilkaset lat tułali się po wrogich im ziemiach, zanim bóg dał się przebłagać i wskazał im miejsce, w którym mieli osiąść. W tej legendzie o Aztekach prawdziwa jest tułaczka, bóg być może też. Ale najwyraźniej nie był obrażony, tylko szukał dogodnego miejsca, o które na początku XIV nie było już łatwo. Aztekowie zdążyli przemierzyć całe okolice jeziora Texcoco, zanim wreszcie znaleźli wyspę, na której zostali. Cała okolica była zajęta przez silniejsze i lepiej zorganizowane plemiona. Ale to miało się wkrótce zmienić…

Aztekowie od początku nie podobali się "konkurencji". Inne plemiona widziały w nich barbarzyńców, choć w rzeczywistości ich zwyczaje niewiele się różniły. Tyle że to Aztekowie wykazywali największą wolę do rozwoju – budowali nawet wyspy na jeziorze, na których zakładali kolejne miasta! Po latach mniejszych i większych sporów karta się odwróciła i Aztekowie zaczęli rosnąć w siłę. Rozkwit imperium Azteków, w pewnym momencie najsilniejszego i najlepiej rozwiniętego plemienia Mezoameryki, zakończył Hernan Cortez, któremu pięć lat zajęło zniszczenie i złupienie państwa Indian. I choć z imperium Azteków zostały zgliszcza, po dziś dzień potomkowie najsłynniejszych Indian wymordowanych przez hiszpańskich konkwistadorów żyją wśród ludności meksykańskiej i amerykańskiej.

#3. Majowie

Mówi się, że po dziś dzień na świecie żyją nawet 2 miliony Majów. Zajmują się głównie rolnictwem, a z czasami dawnego imperium nie łączy ich już praktycznie nic. Ale ostatnie miasto-państwo należące do Majów zostało zdobyte przez konkwistadorów dopiero w 1697 roku! Ale od początku…

Majowie to ogólne określenie całej grupy ludów, które zamieszkiwały tereny od Meksyku (półwysep Jukatan) po południową Gwatemalę, Belize i Honduras. Stworzyli cywilizację, która zdumiewa nawet współczesnych badaczy. Pojawili się ok. 400 roku p.n.e. Budowali miasta i rozwijali się intensywnie, zachwycając później osiągnięciami w dziedzinie architektury, fizyki, astronomii czy sztuki. Rozwinęli pismo hieroglificzne, dwudziestkowy system liczbowy. Opracowali nawet własny kalendarz, w którym wiele współczesnych osób doszukuje się głębokich przepowiedni. Niestety przyjazd Hiszpanów do Ameryki definitywnie położył kres sukcesom Majów.

#4. Mistekowie

Od znacznie bardziej znanych plemion indiańskich Mezoameryki Mistekowie różnili się przede wszystkim… obojętnością. Obojętnością między innymi na wizyty konkwistadorów. Mistekowie osiedlali się na terenach południowego Meksyku, ale nigdy nie dążyli do utworzenia własnego państwa. Zamiast tego żyli w niewielkich osadach, miastach, które rządziły się własnymi prawami. I strategia ta zdawała egzamin – z jakiegoś powodu Mistekowie dobrze żyli z otoczeniem, co pozwoliło im trwać bez nękania niepotrzebnymi konfliktami.

Pod względem kultury i osiągnięć Mistekowie byli poniekąd podwalinami imperium Azteków. Czcili te same bóstwa, zajmowali się tymi samymi zajęciami. Jednak to nie Aztekowie przetrwali do dzisiaj. Mistekowie zdołali niemal bezboleśnie przetrwać konkwistadorów i ewentualne sprzeczki z innymi plemionami. I do dzisiaj to Mistekowie, nie Aztekowie, żyją w liczbie szacowanej nawet na 500 tysięcy osób. Jednak nie ma w nich już nawet pamięci przodków i własnego pochodzenia.

#5. Inkowie

Państwo Inków zostało założone w XII wieku, ale wystarczyło mu zaledwie dwieście lat, by z państwa jakich wiele przeistoczyć się w prawdziwe imperium, które swym zasięgiem obejmowało niemal całe wybrzeże Pacyfiku. W czasach swojej świetności państwo Inków liczyć mogło nawet 12 milionów mieszkańców, którzy zajmowali się przede wszystkim uprawą i hodowlą. Zbudowali miasta, które – mimo że opuszczone – zdumiewają do dzisiaj. Co się stało z Inkami? To, co z wieloma innymi plemionami, czyli krwawe zetknięcie z hiszpańską gnidą w osobie Francisco Pizarro.

"Bohater" ten wykorzystał wojnę domową i epidemię ospy w państwie Inków, ale bynajmniej nie po to, by stanąć do uczciwej walki z inkaskimi wojownikami. Zamiast tego zaprosił ich razem z władcą, Atahualpą, na… ucztę. Indianie stawili się przekonani o pokojowych zamiarach Hiszpanów. Ci zaś otruli i wymordowali bezbronnych Inków. Atahualpa został wzięty do niewoli. Konkwistadorzy zażądali okupu za życie wodza, a kiedy okup otrzymali, stracili i jego. Niestety tak właśnie skończyła się historia inkaskiego imperium. Analfabeta Pizarro przez Hiszpanów uważany jest za bohatera, choć w rzeczywistości była to wyjątkowo odrażająca kreatura, gotowa zdradzić każdego w zamian za garnek złota.

#6. Tepanekowie

Tepanekowie na terenie współczesnego Meksyku osiedlili się na przełomie XII i XIII wieku; brakuje wiarygodnych informacji, kiedy dokładnie. Blisko spokrewnieni z Aztekami, dzielili z nimi bóstwa i język. Ostatecznie jednak polegli właśnie w starciu z Aztekami. Zanim do tego doszło, zasiedlili brzegi jeziora Texcoco, mocno dając się we znaki lokalnej ludności, z którą toczyli krwawe boje.

Ku ich własnemu nieszczęściu, Tepanekom zachciało się dalszych podbojów. Już wtedy polityka mocno mieszała ludziom w głowach, a walki o tron doprowadziły do tragicznych w skutkach podziałów. Ostatecznie to państwo Tepaneków zostało zniszczone. Za koniec tego plemienia przyjmuje się rok 1428, a więc jeszcze ponad 60 lat przed tym, jak Krzysztof Kolumb zdołał przemierzyć Atlantyk.

#7. Zapotekowie

Swego czasu tworzyli jedną z największych kultur mezoamerykańskich. Dzisiaj jest ich około 800-1000 tysięcy w Meksyku i kolejne 100 tysięcy w Stanach Zjednoczonych, choć niektóre źródła podają liczby o połowę mniejsze. Zapotekowie stanowią rdzenną ludność Meksyku. Ich domem jest obecny stan Oaxaca na południowym skraju państwa. Większość współczesnych Zapoteków mówi po hiszpańsku, ale nie brakuje też osób pamiętających i wciąż stosujących język zapotecki.

Po raz pierwszy na terenie współczesnego Oaxaca Zapotekowie pojawili się około 1000 roku p.n.e. Nie toczyli wielu walk, ale zdołali stać się jedną z dominujących grup, mających pod kontrolą liczne i duże, ważne dla regionu miasta – między innymi Monte Alban czy Mitla.

Źródła: 1, 2, 3